Kiedy w 2016 roku tworzyłam subiektywny wpis omawiający 10 wyjątkowych malarzy polskich nie miałam pojęcia, że będzie to najchętniej czytany tekst w historii bloga. Po 3 latach zdecydowałam się kontynuować ten szalenie popularny wątek i wybrałam, idąc za głosem serca i estetyki, kolejną interesującą dziesiątkę. Zarówno zestawienie pierwsze, jak i odsłoną kolejna prezentują jedynie nikłą część tego co, kryje się pod rozległym i bogatym pojęciem sztuki polskiej XIX i XX wieku. Mam tego pełną świadomość. Pragnę to już na początku podkreślić, ponieważ wielokrotnie zarzucano mi „braki” w pierwszym zestawieniu oraz subiektywizm wyborów. Biorąc pod uwagę, że jest to bardzo osobisty blog, wydaje się, że to drugie nie powinno absolutnie dziwić. Celowy jest również wybór samych artystów – artystkom poświęcę podobny, ale osobny wątek 🙂

 

1. Artur Grottger (1837 – 1867)

Grottger uznawany jest za jednego z czołowych przedstawicieli romantyzmu w polskiej sztuce, chociaż data jego urodzenia przypada już na okres, gdy fala tego nurtu zaczęła mocno opadać. Był malarzem, ilustratorem i rysownikiem, znanym zwłaszcza za sprawą cyklu „kartonów” poświęconych tematyce powstania styczniowego. Artysta nie brał udziału w tym historycznym wydarzeniu, mimo to w jego twórczości motywy powstańcze zajmują bardzo ważne miejsce. Poruszające są zwłaszcza cykle „Lithuana”, „Polonia” oraz „Wojna” z lat 60. XIX wieku. Cechuje je niezwykle silna ekspresja oraz dramatyczny nastrój, wyrażone za pomocą doskonałych umiejętności narracyjnych oraz plastycznych. Artyście bardzo bliski był los ojczyzny. Swoją sztukę traktował w dużej mierze jako formę manifestacji dążeń narodowościowych, była jego orężem w walce o niepodległość.

 

 

 

 

 

2. Henryk Siemiradzki (1843 – 1902)

Siemiradzki wywodził się ze szlacheckiej rodziny. Był czołowym przedstawicielem europejskiego malarstwa akademickiego. Jego wielkoformatowe dzieła charakteryzują się monumentalizmem oraz tematyką zaczerpniętą z antyku. Artysta od 1872 roku mieszkał na stałe we Włoszech, gdzie bardzo wiele podróżował i czerpał inspiracje z  tamtejszej architektury oraz sztuki. Malarz uwielbiał teatralność prezentowanych wydarzeń, jego dzieła pełne są malowniczych krajobrazów oraz idealizowanych postaci.  Twórczość Siemiradzkiego cieszyła się wielką popularnością w całej Europie, artysta zdobywał liczne prestiżowe nagrody oraz był zapraszany do najsłynniejszych placówek artystycznych.

 

 

 

 

 

 

 

3. Witold Pruszkowski (1846 – 1896)

Polski malarz i rysownik, prekursor symbolizmu, autor obrazów przesyconych tematyką baśniowości i ludowych wierzeń. Pruszkowski w niezwykły sposób łączył realizm malowanych scen z fantastyką oraz z romantyczną nastrojowością. Jego poetycka i emocjonalna twórczość pełna jest nastroju tajemnicy oraz melancholii. Malował zarówno farbami olejnymi, jak i doskonale posługiwał się techniką pastelu. Był typem samotnika, który poprzez swoją sztukę wyrażał swoje osobiste przeżycia i wzruszenia. Przyznaję, że to mój faworyt jeśli chodzi o twórców, o których „zapomniałam”.

 

 

 

 

 

 

4. Józef Chełmoński (1850 – 1914)

Jeden z najwybitniejszych polskich pejzażystów, reprezentant realizmu. Piewca polskiego krajobrazu oraz wielki miłośnik natury, który w wyjątkowy sposób potrafił uwieczniać na płótnie nie tylko prawdę, ale też pierwiastek duchowy. Wiele jego pejzaży, zwłaszcza tych skupionych na dzikiej przyrodzie, posiada wręcz metafizyczny wymiar. Chełmoński był doskonałym malarzem koni, zasłynął ze swoich „Trójek” i Czwórek”. Z pośród tematyki rodzajowej wybierał zwłaszcza sceny przedstawiające proste, zwykłe życie chłopów, które malował z wielkim pietyzmem.

 

 

 

 

 

 

 

5. Leon Wyczółkowski (1852 – 1936)

Malarz, grafik, rysownik, jeden z czołowych przedstawicieli młodopolskiego realizmu. Wyczółkowski był twórcą wszechstronnym, który doskonale radził sobie w niemal każdej artystycznej technice, począwszy od farb olejnych, przez akwarelę, temperę pastel, aż po ołówek i grafikę. Fascynowała go zwłaszcza sztuka Dalekiego Wschodu oraz polskie Tatry, gdzie w plenerze wykonywał nastrojowe pejzaże. Mieszkał w wielu miastach w Polsce, a także przez dziesięć lat przebywał na Ukrainie, czego dowodem są słynne obrazy przedstawiające sceny wiejskie (malowane w wielu wariantach).

 

 

 

 

 

 

 

 

6. Julian Fałat (1853 – 1929)

Przedstawiciel realizmu oraz pejzażu impresjonistycznego, jeden z najsłynniejszych polskich akwarelistów. Wielki miłośnik natury, zwłaszcza w zimowej odsłonie. Jego śnieżne krajobrazy odznaczają się wspaniałą kolorystyką, rozedrganą fakturą oraz wrażliwością na grę światła, co mocno przybliża twórcę do założeń impresjonizmu. Fałat dużej mierz skupiał się na malowaniu życia chłopów oraz scen myśliwskich. Jego twórczość była bardzo entuzjastycznie przyjmowana zarówno w kraju jak i za granicą. Przez wiele lat malarz był oficjalnym rysownikiem cesarza pruskiego Wilhelma II.

 

 

 

 

 

 

 

7. Teodor Axentowicz (1859 – 1938)

Malarz rysownik i grafik, wybitny portrecista. Zasłynął zwłaszcza jako pastelista o niezwykłej wrażliwości na piękno kobiece. Jego portrety odznaczają się subtelnością barw oraz delikatnym rysunkiem. Axentowicz chętnie malował również sceny związane z życiem i obrzędowością Hucułów. Zajmował się projektowaniem plakatów do wystaw oraz grafiką ilustracyjną.

 

 

 

 

 

 

 

8. Władysław Podkowiński (1866-1895)

Malarz i ilustrator, symbolista, jeden z najpopularniejszych prekursorów impresjonizmu w polskim malarstwie. Zasłynął zwłaszcza wielkoformatowym dziełem pt. „Szał uniesień”, które wywołało niemały skandal i w rezultacie zostało przez malarza pocięte (w Sukiennicach można te ślady cięć pooglądać pod światło). Pobyt w Paryżu rozbudził w nim impresjonistyczne inspiracje, chociaż te malarskie nowinki nie zostały w Polsce przyjęte w sposób optymistyczny. Owo niepowodzenie skłoniło go do zwrotu w kierunku symbolizmu w malarstwie. Podkowiński malował sceny figuralne, pejzaże i portrety.

 

 

 

 

 

 

 

9. Edward Okuń (1872 – 1945)

Malarz i ilustrator, łączył w swojej sztuce stylistykę secesyjną oraz inspiracje sztuką renesansu i brytyjskich prerafaelitów. Miał tendencje do secesyjnej dekoracyjności, charakteryzowała go płynna, miękka linia oraz słabość do kobiet o pięknych, długich włosach. Malował sceny rodzajowe, portrety oraz kompozycje o fantastycznym charakterze. Bliskie mu były założenia młodopolskiego symbolizmu.

 

 

 

 

 

 

 

10. Konrad Krzyżanowski (1872 – 1922)

Portrecista, rysownik i ilustrator, reprezentant wczesnego nurtu ekspresjonistycznego w nowoczesnej sztuce polskiej. Malował głownie pejzaże oraz portrety, zwłaszcza kobiece, charakteryzujące się nastrojem melancholii oraz nostalgii. Jego bohaterki bardzo często są zamyślone, przygnębione, o nieobecnym spojrzeniu. Twórczość Krzyżanowskiego opiera się na fascynacji grą światła i cienia, która posiada mistyczną wymowę i pozwala kreować prace o silnym zabarwieniu emocjonalnym. W pejzażu stosował bardzo syntetyczne rozwiązania, malując szybko i tworząc dzieła o ekspresjonistycznym charakterze.